بهبود مدل پوسته فلات ایران با استفاده از بی‌هنجاری بوگه مدل EGM2008

با ظهور فناوری گرانی‌سنجی ماهواره‌‌ای، امکان محاسبه درجات بالای ضرایب ژئوپتانسیل و در نتیجه دسترسی به میدان گرانی با قدرک تفکیک مکانی زیاد میسر شده است. مدل ژئوپتانسیل EGM2008 با ضرایب بسط تا درجه 2190 معادل قدرت تفکیک مکانی حدود 10 کیلومتر، کاربردهای فراوانی در بررسی‌های میدان گرانی زمین دارد. یکی از کاربردهای این مدل، محاسبه مدل پوسته با قدرت تفکیک مکانی مناسب است. به‌‌ویژه در منطقه فلات ایران که به‌‌سبب شرایط خاص جغرافیایی و توپوگرافی (وجود کوهستان‌‌های صعب‌‌العبور و کویرهای فاقد دسترسی مستقیم) امکان مشاهدات زمینی میدان گرانی به شکل یکنواخت و یکپارچه وجود ندارد. در این پژوهش با استفاده از میدان بی‌هنجاری بوگه محاسبه شده از ضرایب ژئوپتانسیل در یک شبکه با تراکم 0.1 درجه اقدام به بازسازی و محاسبه مدل پوسته‌‌پیوسته با قدرت تفکیک مکانی هم‌‌ارز میدان بی‌هنجاری بوگه (0.1 درجه) شد. با توجه به عمق متوسط موهو به‌منزلة چشمه سبب‌‌ساز، در منطقه معادل 40 کیلومتر به‌منظور حذف تاثیرات بی‌هنجاری‌‌های سطحی، یک فیلتر پایین‌‌گذر میانگین‌‌گیر متحرک، با تابع کرنل 5 در 5 یکانی به کار رفته است. در این مدل‌سازی، از مدل پوسته جهانی (براساس داده‌‌های امواج سطحی حاصل از زمین‌لرزه‌‌ها) با قدرت تفکیک مکانی 2 درجه، به‌منظور برازش با داده‌‌های بی‌هنجاری بوگه و محاسبه فاکتورهای برازش استفاده شده است. شیب خط برازش 12.499- برآورد شد که با توجه به رابطه خطی بوگه معادل تباین چگالی حدود 300 کیلوگرم بر متر مکعب است. مدل پوسته محاسبه شده با مد‌ل‌‌‌‌های پوسته جهانی و مدل دهقانی (دهقانی و ماکریس، 1983) به لحاظ آماری مورد مقایسه قرارگرفته است. تفاوت مشاهده شده در منطقه البرز میانی (قله‌های مرتفع دماوند و پیرامون آن) با نتایج صدودی و همکاران (2009) مقایسه شد و ادعای بی‌‌ریشه بودن کوه‌های البرز، به‌خصوص برای البرز میانی، مورد تردید قرار گرفته است.